FLYSCH
Historiaurretik Erdi Aroko irudimenezko erresumetara.
Begi Bistanekin deskubritu ezazu!
Zer da flyscha eta zergatik da hain berezia?
Flysch hitzak “jarioa” esan nahi du alemanieraz, 1827an Bernhard Studer geologo suitzarrak mota honetako heziketa naturalari lehen aldiz aplikatutako terminoa. Studerrek, izen honekin, Alpeetan aurkitu ziren jatorri sedimentarioko arroka-geruzen eraketei erreferentzia egiten zien.
Flysch-a.
[B.a.] Alemaniarra, lur labainkor bat… Juego de Tronosen Dagonestone filmatu zen tokia ere bai.
Gure flyschean material gogorren eta bigunen geruzak tartekatzen dira.
Zer gertatu da milioika urteetan zehar?
Flyscha material gogor eta bigunen segidak edo geruzak dira, duela milioika urte urpean sortu zirenak eta orain gainazalean ikusten ditugunak. Itsasoaren etengabeko borrokak bere mareen igoera eta jaitsierekin eta bere eguraldi aldaketekin, kostaldea higatu eta higatu egin du, “Milhojas” tarta baten itxura emanez.
Euskal kostaldeko Geoparkeko flyschak 13 km-ko kostaldea eta 5 km inguru itsaso zabalean zehar hedatzen dira, nahiz eta ibiltarientzat horietatik 200 edo 300 m baino ez diren ikusten itsasorantz.
Kostalde lasaia, berde bizia, harkaitz higatuzko hondartzak, udazken koloreak, Kantauri itsasoko olatuen zipristinak… Sentitu ezazu lerro bat gurutzatu eta dinosaurioen garaian agertzearen zirrara.
Zer balio zientifiko du Zumaiako flyschak?
Harri-formazio apartak eta Euskal Kostaldeko Geoparkeko itsaslabarrak, flysch ere deituak, zientzia-komunitatearen jakin-mina piztu dute belaunaldiz belaunaldi.
Zergatik? Zer du berezia Euskal Kostaldeko flyschak??
Ia 60 milioi urtetan zehar jarraian bidaiatuko dugu Mutrikutik Zumaiara.
110 milioi urte atzera egin beharko genuke, eta Iberiar penintsula Europatik bananduta imajinatu, sedimentuak metatzen ziren eremu oso sakonekin eta arrezifeak sortzen ziren beste eremu ez hain sakon batekin.
Zer gertatzen da ezohiko indar talka horrekin?
Iberiar plakaren errotazioarekin, Bizkaiko Golkoa irekitzen hasi zen, eta plakak mugituz eta ondoren Eurasiar plakarekin talka eginez, gure paisaiak sortzen hasi ziren. Urpeko lur haiek azaleratu egin ziren eta itsas hondoetan sortu ziren geruzak, flysch-a, agerian utzi zizkiguten, baina, aldi berean, rudisten arrezifeak ere agertu ziren, euskal mendi gehienak, Karst-a, sortuz.
Kostaldearen lerroan, urteen joanak eta higadurak geruza bigunak gogorragoak baino errazago higatu ditu, geruza gogor horiek nabarmenduz, euskarririk gabe, eta ageriago: komunitate zientifikoarentzat irekitako benetako liburua.
Flyscheko arrokek gure planetako 60 milioi urte baino gehiagoko istorio liluragarriak kontatzen dituzte: mikro eta makrofosilei buruzkoak, krisi biologiko eta ingurumen-aldaketei buruzkoak, seinale geokimikoei buruzkoak, aldi bakoitzaren iraupenari buruzkoak…
Horrenbestekoa da Mutriku, Deba eta Zumaia artean dagoen kostaldearen balio zientifikoa, Karsteko barnealdeekin batera, 2010ean UNESCOren Munduko Geoparke izendatu zuela.
Lagun maitea, euskal kostaldeko harribitxi natural handienetako baten aurrean zaude. Galdu egin behar duzu?
Telesail eta filmen agertokia
Gipuzkoan gutxi harritu ginen Time Warnerrek Flyscha RR Martinek sortutako unibertsoan domeinu berri bat bezala aukeratu zuenaren zurrumurruak entzun genituenenan.
Harri-formazio liluragarriak, historiaurreko paisaiak, kostaldearen itxurazko isolamendua eta lasaitasuna… Dragoien amarentzako etxe ezin hobea zen! Eta, bat-batean, 2016ko udazkenean, flyschera iristen hasi ziren Jon Snow, Tyrion Lannister, Daenerys Targaryen, Lord Davos eta gainontzeko pertsonaiak gure artean zeuden, Euskal Herrian.
Hala ere, ez zen izan Itzurunek munduko eta tokiko ekoizleak maiteminduko zituen lehen aldia, ezta azkenekoa ere: “8 apellidos vascos”, “Zipi y Zape 2”, “Aquí arriba, allí abajo”, “Haundiya”, “La línea invisible” edo “Lasa y Zabala” denak Flyscheko kostaldean filmatu zituzten, kontatu izan diren eta etorkizunean kontatuko diren hainbat istorio paisaia zoragarri honetan kontatuz. Etor zaitez eta izan zaitez erresuma misteriotsu honen parte!
Zein da Fysch-a aurkitzeko modurik onena?
Itsasoz edo lehorrez, bikotean, familian edo koadrilan.
Baina beti, Begi bistanekin01.
Bakarkako eta taldeentzako flyscha
Zumaiako flyscharen magia talde txikietan bizi ezazu. Xehetasun liluragarriak, ibilbide paregabeak, informazio geologikoa… guztia gure gida espezializatu zoragarrien eskutik!
02.
Agentzientzako flyscha
Bere kostaldea maite duen eta flyscharen magia zure bezeroei kontatzeko ezagutzen duen bertako jende talde batengan konfiantza izan ezazu. Ederki pasatuko dute gurekin!
03.
Enpresentzako flyscha
Team building outdoor team building eraginkorragoa da. Eta agertokia flyscha bezain ikusgarria bada, emaitzak are nabarmenagoak dira!
04.
Ikasleentzako flyscha
Balio hezitzailea izateaz gain liluragarria den leku baten bila al zabiltza zure irteeretarako?
05.
Dibertsitate funtzionala duten pertsonentzako flyscha
Asko gustatzen zaizkizu aire zabaleko ibilbideak? Flyschetik egiten ditugun ibilbideak inklusiboak eta irisgarriak dira.